Oahpahus ja árrabajásgeassin

Juohke mánás, oahppis ja studeanttas lea vuoigatvuohta dorvvolaš ja ovttaveardásaš oahppan- ja bajásšaddanbirrasii. Ovttaveardásašvuođaláhka geatnegahttá oahpahusa juohke lágideaddji ja dan bajásdoallan oahppolágádusa ja maiddái árrabajásgeassima ordnejeaddji ja bálvalusbuvttadeaddji ovddidit ovttaveardásašvuođa ja maiddái ollašuhttit váttolaš oahppi dehe studeantta dárbbašan govttolaš heivehusaid. Oahpahusas ja árrabajásgeassimis bohtet dattege ovttaveardásašvuođaáittardeaddjái oktavuođaváldimat dáhpáhusain, main mánná dehe studeanta lea ásahuvvon man nu iešvuođa, ovdamearkan váttu, vuođđooainnu dehe etnihkalaš duogáža vuođul ákkaheamet earáid heajut sajádahkii.

Ovttaveardásašvuođa ovddideapmi oahppolágádusain ja árrabajásgeassimis

Ovttaveardásašvuođaláhka geatnegahttá oahpahusa lágideaddjiid ja daid bajásdoallan oahppolágádusaid ja maiddái árrabajásgeassima ordnejeaddjiid ja bálvalusbuvttadeaddjiid ovddidit ovttaveardásašvuođa doaimmas ja ráhkadit ovttaveardásašvuođaplána.

Ovttaveardásašvuođaláhka rievddai 1.6.2023. Ođastusa mielde geatnegasvuohta ovddidit ovttaveardásašvuođa ja dahkat ovttaveardásašvuođaplána viiddui guoskat maiddái árrabajásgeassima ordnejeaddjiid ja bálvalusbuvttadeaddjiid. Árrabajásgeassima ordnejeaddji ja bálvalusbuvttadeaddji galget fuolahit das, ahte árrabajásgeassima doaibmabáikkis lea plána dárbbašlaš doaibmabijuin ovttaveardásašvuođa ovddideami várás. Árrabajásgeassima sirdásanáigi ovttaveardásašvuođaplána buohta lea guokte jagi.

Ovttaveardásašvuođaláhka ásaha oahpahusa ja árrabajásgeassima ordnejeaddjiide guovttelágan geatnegasvuođaid.

• Vuosttažettiin vealahangielddus guoská maiddái oahpahusa ja árrabajásgeassima. Oahpahusas ja árrabajásgeassimis galgá fuolahit das, ahte oahpahusa lágideaddji dehe oahppolágádusaid dehe árrabajásgeassima ordnejeaddji ja bálvalusbuvttadeaddji doaibma ii leat mange láhkai vealaheaddji. Dát eaktuda oahpahusa ja árrabajásgeassima geavadiid guorahallama iešguđetlágan mánáid, oahppiid ja studeanttaid perspektiivvas, vuoi juohkehaččas livččii ovttaveardásaš máŧolašvuohta bajásšaddat, oahppat ja čájehit maid lea oahppan.
• Nuppádassii oahpahusa ja árrabajásgeassima lágideaddjiin lea geatnegasvuohta ovddidit ovttaveardásašvuođa ollašuvvama. Dát eaktuda ovttaveardásašvuođadili árvvoštallama, plánavuloš doaimmaid fuopmášuvvon váttisvuođaid divvuma várás ja maiddái čuovvuma doaibmabijuid váikkuhusain.

Oahpahusa ja árrabajásgeassima ordnejeaddjis galgá leat ovttaveardásašvuođaplána, mii lea fámus. Ovttaveardásašvuođaplánema guoski geatnegasvuohta lea doaibmabáikeguovdasaš, mii dárkkuha, ahte juohke oahppolágádusas ja árrabajásgeassima doaibmabáikkis galgá leat ovttaveardásašvuođaplána. Plána galgá vuođđuduvvat árvvoštallamii ovttaveardásašvuođa ollašuvvamis ja dan ráhkadettiin galgá gullat studeanttaid, oahppiid ja mánáid ja maiddái sin fuolaheaddjiid. Plána ovttaveardásašvuođa ovddideaddji doaibmabijut galget leat doaibmabirrasa, resurssaid ja eará diliid vuhtiiváldimiin beaktilat, vuogálaččat ja heivvolaččat. Plána doaibmabijuid váikkuhusaid galgá čuovvut.

Láhka ii njuolgga meroštala plánaid beaivideapmái áigerájáid, muhto dan sihkkarastima várás, ahte plána vástida árrabajásgeassima doaibmabáikki ja oahppolágádusa doaibmanbirrasa, plána beaividan gaska ii galggašii leat badjel golbma jagi.

Oahppan- ja bajásšaddanbiras galgá leat dorvvolaš ja ovttaveardásaš

Dorvvolaš oahppan- ja bajásšaddanbirrasis ii gávdno heađušteapmi. Ovttaveardásašvuođaláhka gieldá olmmošárvvu loavkideaddji dehe uhkideaddji vuoiŋŋa loktema duogáža, váttolašvuođa, seksuálalaš doaladumi dehe eará gildojuvvon vealahanvuođustusa vuođul. Heađušteapmi sáhttá leat ovdamearkan namahallan ja eará givssideapmi. Maiddái uhkideaddji, loavkideaddji dehe bahámielat symbolaid dehe govaid oidnosis doallan sáhttá leat heađušteapmi.

Oahpahusa ordnejeaddji ja árrabajásgeassima ordnejeaddji dehe bálvalusbuvttadeaddji galget álgit doaimmaide, mat leat anus, heađušteami eret váldima várás. Oahpahusa ja árrabajásgeassima ordnejeaddji šaddá sivalažžan, juos dat suostá geatnegasvuođa álgit doaimmaide dieđus leahkki heađušteami, mii čuohcá mánnái, oahppái dehe studentii, eret váldima várás.

Juos oahppolágádusa dehe árrabajásgeassima doaibmabáikki bargovehkii gullevaš olmmoš gávnnahuvvon sivalažžan heađušteapmái, sáhttá oahpahusa dehe árrabajásgeassima ordnejeaddji leat buhtten- ja buhtadusgeatnegas vealaheaddji doaimmas. Oahpahusa ja árrabajásgeassima lágideaddjiin lea maiddái geatnegasvuohta darvánit nuppiid oahppiid ja mánáid dehe ovdamearkan oahppiid fuolaheaddjiid vealaheaddji doibmii. Oahpahusa lágideaddji ja árrabajásgeassima ordnejeaddji dehe bálvalusbuvttadeaddji sáhttá leat buhttengeatnegas maiddái diliin, main dat lea suostan geatnegasvuođa álgit doaimmaide, mat leat anus, oahppái dehe mánnái čuohcci heađušteami eret váldima várás.

Oahpahussii ja árrabajásgeassimii laktáseaddji geavadiid ja doaibmalanjaid galgá hukset nu, ahte oktage ii gártta fuones sajádahkii ovdamearkan dearvvasvuođa dehe vuođđooainnu geažil. Ovdamearkan eallinoaidnodieđu oahpahusas sáhttá geavvat nu, ahte ferte dorvvastit oahpahussii eará sajis go oahppi lagašskuvllas. Dalle sáhtuid ja lohkanortnega plánema vehkiin galgá figgat dasa, ahte buot oahppit leat ovttaveardásaš sajádagas oskkus dehe vuođđooainnus fuolakeahttá.

Oahpahusa ordnejeaddjis ja árrabajásgeassima lágideaddjis ja bálvalusbuvttadeaddjis lea geatnegasvuohta bargat dakkár govttolaš heivehusat, mat sihkkarastet váttolaš olbmuide ovttaveardásaš vejolašvuođaid oažžut skuvlejumi ja ovttaveardásaš bajásšaddanbirrasa. Árrabajásgeassima doaibmabáikkiid ja oahppolágádusaid doaibmalanjat galget leat easttaheamet, muhto dan lassin galgá dahkat individuálalaš ordnedemiid, maid váttolaš olbmuid oahppan ja studeren gáibidit. Dákkárat leat ovdamearkan eksámeniid sierraordnedeamit allaskuvllain.

Juos deaividat vealaheami oahpahusas dehe árrabajásgeassimis

Buot studeanttain, oahppiin ja mánáin lea vuoigatvuohta ovttaveardásaš ja dorvvolaš bajásšaddan- ja oahppanbirrasii. Vealaheamis, mii dáhpáhuvvá oahpahusas, galgá leat oktavuođas guoskevaš oahpahusa lágideaddjái dehe oahppolágádussii. Maiddái oahppiid- studeanttaid- ja stuđereaddjiidgottiin sáhttá oažžut doarjaga vealahandiliin. Vealaheamis, mii dáhpáhuvvá árrabajásgeassimis, sáhttá leat oktavuođas árrabajásgeassima ordnejeaddjái dehe bálvalusbuvttadeaddjái dehe árrabajásgeassima doaibmabáikái. Ovttaveardásašvuođaáittardeaddjis sáhttá jearrat rávvagiid vealahandiliid čielggadeapmái ja ovttaveardásašvuođaáittardeaddji sáhttá maiddái doaibmat vealaheamis gillán olbmuid veahkkin.