Leango mun vealahuvvon?

Lea dávjá lossat gártat vealaheami čuozáhahkan, ja dasa laktásit maid olu dovddut. Juos eahpidat leat vásihan vealaheami, Suomas leat máŋggat oassebealit, geaidda sáhtát váldit oktavuođa, ja geat sáhttet veahkehit du árvvoštallat dili. Olbmos sáhttá alddis leat váttis árvvoštallat, leago dilis leamaš sáhka lágavuostásaš vealaheamis. Ovttaveardásašvuođaáittardeaddji árvvoštallá áššát earenoamážit ovttaveardásašvuođalága vuođul. Dán siiddus gávnnat dieđuid maiddái eará doibmiin, mat gieđahallet daid áššiid, mat eai gula ovttaveardásašvuođaáittardeaddji doaibmasuorgái.

Juos eahpidat leat vásihan vealaheami, sáhtát 

  • viggat čielggadit ášši dainna oassebeliin, gean eahpidat vealahan du
  • váldit oktavuođa doaibmaválddálaš eiseváldái, ovdamearkka dihte ovttaveardásašvuođaáittardeaddjái, guovlohálddahusvirgedoaimmahaga bargosuodjalaneiseválddiide dahje eará oassebeliide, mat fállet veahki ja rávvema ja sáhttet árvvoštallat dilát
  • doalvut áššát ovttaveardásašvuođa- ja dásseárvolávdegoddái gieđahallan láhkai
  • dahkat rihkusalmmuhusa bolesii.
Eará doaibmit

Leango mun vealahuvvon?

Vealaheami árvvoštallan álgá earálágan meannudeami dovdámis. Earálágan meannudeapmi lea čalmmus ovdamearkka dihte dakkár dilis, mas maistráhtas eai álgge vihahit seamma sohkabeali bára, dahje vistealmmuhusas dihto joavku, ovdamearkka dihte olgoriikkalaš olbmot ráddjejuvvojit olggobeallái. Earálágan meannudeami dovdámis lea guovddáš jearrat: leago muinna meannuduvvon eará ládje go earáiguin? 

Olbmuiguin iešguđetlágan meannudeapmi daninassii ii leat gildojuvvon. Dat lea gildojuvvon dalle, go meannudeami sivva lea olbmui laktáseaddji gildojuvvon vealahanágga. Ovttaveardásašvuođalágas gildojuvvon vealahanákkat leat ahki, riegádanduogáš, riikkavulošvuohta, giella, osku, nana jáhkku, oaivil, politihkalaš doaibman, ámmátsearvedoaibma, bearašgaskavuođat, dearvvašvuođadilli, lámisvuohta, seksuála orientašuvdna dahje olbmui laktáseaddji eará sivva. 

Lassin dáhpáhusas galget boahtit ovdan maiddái áššit, mat čájehit earálágan meannudeami leat čuovvumuš namalassii gildojuvvon vealahanákkas. Dákkár ášši sáhttá leat ovdamearkka dihte dat, go áššehasbálvaleaddji čujuha olbmo riegádanduogážii dahje lámisvuhtii earálágan meannudeami ággan.

Muhtumin maid olbmuid seammalágan meannudeapmi sáhttá leat vealaheapmi. Ovdamearkka dihte restoráŋŋa gielddus geavahit háhtaid guoská daninassii buohkaide, muhto sáhttá čuozihit váikkuhusaid earenoamážit olbmuide, geat geavahit muhtunlágan háhta oskkoldatlaš sivaid geažil.

Go eahpidat leat vealahuvvon, guorahala čuovvovaš jearaldagaid:

  • Meannuduvvuigo muinna eará ládje go earáiguin?
  • Šattaigo earálágan meannudeapmi gildojuvvon vealahanákkas dahjege persovnnalaš iešvuođastan?
  • Manin eahpidat, ahte duinna meannuduvvui eará ládje go earáiguin gildojuvvon vealahanákka dihte?

Eahpečielga diliin ále eahpit váldit oktavuođa ovttaveardásašvuođaáittardeaddji doaimmahahkii. Mii veahkehit du árvvoštallat leago áššis sáhka lágavuostásaš vealaheamis.

Go válddát oktavuođa ovttaveardásašvuođaáittardeaddjái

Ovttaveardásašvuođaáittardeaddji doaimmahaga áššedovdit árvvoštallet buot vealahanoktavuođaváldimat, mat bohtet áittardeaddjái. Áššedovdit árvvoštallet, leago áššis sáhka vejolaččat vealaheamis.

Áittardeaddjis lea viiddes vihkkedallanváldi mearridit, guđe doaibmabijuide álget ovttaskas oktavuođaváldima vuođul. Ovttaveardásašvuođaáittardeaddjis leat máŋggat vuogit darvánit vealaheapmái ja ovddidit ovttaveardásašvuođa.

Vaikko olmmoš sáhttá čielgasit vásihit iežas gártan vealaheami gillájeaddjin, ii áššis vealttakeahttá leat sáhka ovttaveardásašvuođalágas oaivvilduvvon vealaheamis. Dákkár diliin ovttaveardásašvuođaáittardeaddjis ii leat doaibmaváldi árvvoštallat ášši. Dalle lea vuogálaš, ahte muhtun eará eiseváldi árvvoštallá dili. 

Vealaheapmi Áššehasbálvalus

Eará doaibmit